'Ons geheugen is weerbarstig'
Arthur Japin Mrs. Degas
Arthur Japin lees je niet als tussendoortje. De rijkdom van zijn verhalen en zijn ongemeen mooie, beeldrijke taal zijn daar te kostbaar en verleidelijk voor. Zijn (historische) personages, zoals de sterke vrouwen in Een schitterend gebrek (2003) of De Overgave (2007), doorkruisen lange tijd na de kennismaking je eigen gedachten.
Zo ook de blinde Estelle, niet de hoofdfiguur, maar wel de spilfiguur van Japins recente roman Mrs. Degas (2020).
Het verhaal speelt op twee niveaus. In 1912 moet de blind geworden schilder Edgar Degas zijn huis in Parijs ruimen voor een bouwproject. Voor de ongewilde verhuis krijgt hij onverwacht hulp van een jonge vrouw. Zij zal samen met hem een inventaris van zijn immense archief maken. Haar identiteit en de identiteit van haar opdrachtgever blijven voor Degas zelf onbekend, maar dank zij haar sublieme hints groeit bij de lezer wel een vermoeden. In de 13 verslagen over haar vorderingen komt de oude, nurks geworden schilder in al zijn hebbelijkheden en zijn meegedragen verdriet tot leven. Via zijn archief leidt de jonge vrouw hem bijna ongemerkt naar zijn bijzondere relatie met zijn nicht Estelle en naar het tweede niveau.
In dit tweede verhaal leren we de Amerikaanse familie van Degas kennen. Tijdens de burgeroorlog (1861-1865) vluchten Edgars tante Odille met haar dochters Didi en Estelle, een jonge weduwe met een dochtertje, naar Frankrijk, waar ze in het huis van Edgar opgevangen worden. Tussen de schilder en Estelle ontstaat er een tedere relatie. Toch is het Edgars broer René, die het gezelschap bij hun terugkeer naar Amerika vergezelt, die Estelle huwt. Estelle blijft Edgars leven beheersen, zeker ook bij zijn bezoek aan zijn Amerikaanse familie. Hij tekent de blind geworden Estelle, schildert haar en neemt haar in bescherming tegenover haar overspelige echtgenoot. Dit leidt tot een breuk tussen de broers en een terugkeer van de schilder naar Parijs.
In de roman kijk je van dichtbij hoe Degas schetst en tekent, hoe hij indrukken noteert in zijn ‘carnets’ en hoe hij ze uitwerkt. Arthur Japin steunt zijn verhaal op talrijke bronnen, onder meer op het familiearchief en op de brieven van Degas. In een nawoord lezen we hoe het de schilder en zijn familie verder verging en waar het nagelaten werk zich bevindt. Wanneer je dan het werk van Degas googelt, merk je hoe diep de auteur Arthur Japin zich in zijn personages ingeleefd heeft- en hoe nauwkeurig hij zijn bronnen tot leven heeft gebracht. Een schitterende roman!
In boekenvriendschap Jet Marchau
