Diepte, muziek en eerlijkheid in ECHOES met Peter Verhelst en Mattias De Craene
Op 10 december zinderde De Groenplaats weer door een nieuwe editie van ECHOES van kunstencentrum KAAP. De avond draaide rond het maakproces van Nachtatlas, de nieuwste bundel van Peter Verhelst en de voorstelling die hij samen met muzikant Mattias De Craene opzette.
Als er al iets nagalmt, dan zijn het de contrasten. Het felle rood van het achtergronddoek tegenover de donkerte waarin beide kunstenaars elk aan hun zijde van de tafel en gezeten voor hun respectieve schermen hun ‘intieme dans’ opvoerden. De luimigheid waarmee beide heren met elkaar communiceerden en de donkere beladenheid van de fragmenten die ze lieten horen. De frisse verschijning van de interviewster en de dichter die duidelijk met een flinke verkoudheid worstelde.
Sinds enige tijd installeerde de dichter zich in het sprookjesachtige decor van de Orangerie. Hij ziet er in de lente de natuur ontploffen en hoort er de bloemen snakken naar bestuiving – de meest hitsige plek op aarde! Hij plaatste twee micro’s bij de vijver om het concert van de 22 vogelsoorten die er vertoeven op te nemen – de ideale soundtrack bij de lectuur van de bundel, je hoeft alleen de QR-code erin te scannen.
Verhelst houdt van rituelen. Al in zijn Brugse jeugd genoot hij van de wierook en de gezangen in de kathedraal. In Afrika zag hij volkeren dansen en zingen en herkende de orale traditie van poëzie – want wat doet die anders dan angst, verdriet, geweld bezweren. Zijn dag begint dan ook met vuur maken, en met houtskool schrijven tot het blad zwart wordt. ‘De poëzie van Peter Verhelst is als een intieme dans waarin ik maar wat graag opga,’ vertelde radiovrouw Ruth Joos tijdens Boektopia. Dans en muziek vormen voor hem inderdaad een grote inspiratie ‘Met chocolade en dans ben ik heel makkelijk te verleiden,’ bekent Verhelst. Hij wil denken en zinnen creëren zoals een dansend lichaam dat doet: voor elke beweging een tegenbeweging.
Ook de samenwerking met Mattias De Craene verloopt in die trant: het eigen ego opzijzetten en je smijten. Veel praten, over dood en doodsangst, bijvoorbeeld, en het leven dat zo onvoorstelbaar kort is. Naar de diepte gaan, op zoek naar wat hen connecteert. Samen schoonheid opwekken. In hun eindproduct bestaat geen scheiding meer tussen muziek en tekst: het wordt een ervaring, een trilling waarmee ze ‘een gevoelscentrum aanraken’. Een zuiveringsritueel, zo je wil: maak het door en op het einde ben je schoon.
Woorden kunnen zoveel meer zijn dan de vervuilende en verarmde versie waarin ze in onze samenleving gebruikt worden. De twee fragmenten die de kunstenaars ten beste gaven klonken haast als een litanie, met het woord ‘Zinay’ – een totemwoord, volgens hem, als mantra. Het eerste stuk was een aanspreking van de dood, uit werk van 1996, het tweede kwam uit zijn laatste bundel.
Op de afsluitende vraag waarop beide heren meer ‘ja’ zouden zeggen, antwoordde Verhelst: we leven in een politieke cultuur van angst die veel dingen uitsluit. We zeggen veel te veel nee, o.a. tegen kwetsbare mensen, omdat we denken dat we dan alles zullen verliezen. Maar we zullen nog meer verliezen als we geen ja zeggen. Hij deed een oproep tot constructief denken , tot openheid. De Craene van zijn kant had niet meteen een antwoord klaar, maar dan kwam het toch: een kleine ja kan al veel teweegbrengen, en die zou wel komen als die kaart moest worden getrokken.
Tekst: Charlotte Hardeman
Foto: Tom Leentjes
