Twee fellen sonder baerde – Reynaert ontrafeld in het Concertgebouw
Prof. Frits van Oostrom en Tom Lanoye waren vorige week woensdag te vinden in het de Kamermuziekzaal van het Concertgebouw op uitnodiging van de Openbare Bibliotheek Brugge. Een bevlogen hoogleraar en een volbloed artiest die dezelfde passie delen: zet ze samen en je krijgt vuurwerk! De wetenschapper die vindt dat je moet kunnen leven met de onzekerheden, de fantoompijn, omtrent de blinde vlekken over ‘Willem die Madoc maecte’. De artiest die daar liever zijn speculaties op loslaat en vist naar een vettige roddel over de opdrachtgeefster uit de proloog!
Voor de rest konden de heren het uitstekend met elkaar vinden - het was zelfs van Oostrom die Lanoye over de streep trok om zijn creatief talent op de Reynaert los te laten. Ze converseerden gemoedelijk vanuit hun zithoek en gingen afwisselend achter de pupiter staan, waar ze de beelden becommentarieerden die op een groot videoscherm verschenen. Dat waren o.a. oude manuscripten van het middeleeuwse dierenepos, maar ook de prachtige tekeningen van decorontwerper Lon Landau - we kennen hem uit De draaischijf - die Lanoye van plan is te gebruiken in de komende theatervoorstelling van ReinAard.
Uit de conversatie leerden we welke ingrepen Lanoye had uitgevoerd op het origineel. Zo gaf hij Firapeel een grotere rol: i.p.v. de deus ex machina die op het einde van het verhaal de schande van koning Nobel probeert weg te vegen, maakte hij van hem zijn spindoctor. Dat scherpt de politieke dimensie van het stuk aan, verenigd als ze zijn in een soort machiavellistisch machtsdenken.
Ook werkte hij bepaalde onderdelen meer uit door verbale confrontaties toe te voegen: de vos wordt in zijn versie bv. ontzettend uitgescholden door Helsewinde, de tante-minnares die hij zo oneerbiedig had behandeld. Lanoye verdedigde daarnaast nog de linguïstische keuze om ‘zijn fokking’ Reynaert waar nodig van dat ‘lekkere, lelijke, toffe’ Engels te voorzien.
En voor zij nog die twijfelden: de ‘rein’ in ReinAard moet je absoluut met een stevige scheut ironie of sarcasme nemen. In de woorden van Lanoye: het personage is ‘een soort wandelende lachspiegel van de mensen die de schone schijn huldigen’. We moeten volgens de auteur trouwens het bastardisme omarmen: iederéén is een bastaard. Eerder op de avond legde hij al de link met het personage van Richard III, bij wie we ons ook door zijn slechtheid, de verleiding van de macht, lieten entertainen.
Er waren al wel enkele fragmenten uit de tekst voorgelezen, maar die verzonken in het niet toen Lanoye op het einde met de nodige zwier en als een volleerd performer de queeste van Tibeert op de zaal losliet. De kers op de taart van een leerrijke en entertainende avond, waar vooral hulde werd gebracht. Aan de organisatoren, de stemmige locatie, de unieke bijdrage van dit middeleeuwse meesterwerk aan de Nederlandse literatuurgeschiedenis. Aan de goesting en het geloof in de kracht van taal - en aan het ware kapitaal in het onderwijs: de leerkrachten die dat uitdragen!
Tekst: Charlotte Hardeman
Foto's: Audrey Van den Bogaerde
