Prachtig, meeslepend debuut!

Ik mocht als lid van de publieksjury van Brugge Leest meelezen met de shortlist van de Bronzen Uil. Ik deel graag de recensie van het boek dat ik het beste vond. En niet alleen dat: onze jurygroep zette deze ook op nummer 1.

Als je het boek in handen krijgt, valt het onmiddellijk op ondanks de vrij eenvoudige kaft. Er is wel een “hoek af” waaronder een krulletje piept. Dat wakkert meteen mijn nieuwsgierigheid aan. Het blijkt een octopus te zijn. Gezien de titel, niet zo vreemd. En dan begin je te lezen…

De hoofdstukken worden afgescheiden door “poorten”. In het begin weet je nog niet waarom of wat dit wil zeggen, maar dat wordt gaandeweg duidelijk. Het zijn vreemde, korte stukjes, die bijna poëzieachtig aandoen. We maken kennis met een vrouw die van buitenaf zichzelf en haar leefwereld bekijkt.

Het wordt duidelijk dat de vrouw worstelt met een postnatale depressie. De poorten waarvan sprake zijn de poorten waar Inanna doormoet om naar de onderwereld te gaan. Dit gebeurt parallel met de situatie van ons hoofdpersonage die steeds minder zichzelf wordt en afstand neemt van iedereen in haar omgeving. Het verhaal van Inanna is knap gekozen en vormt als het ware een spiegelverhaal.

De zin “Ik ben Hannes-hij begrijpt het niet- hakt er bij me in. Is dat niet het ergste voor iemand met een (postnatale) depressie: dat niemand je écht begrijpt? Dat niemand écht in jouw schoenen staat en meemaakt en denkt wat jij meemaakt en denkt? Het lijkt me verschrikkelijk.

In dit boek gebruikt de schrijfster ook heel vaak verwijzingen naar andere boeken, verhalen, schrijvers, schilders en schilderijen en ook muziek. Ik hou daar wel van, zo ontdek je nieuwe dingen. Wat het hier nog mooier maakt, is dat die verwijzingen in dit boek niet zomaar gebeuren. Ze worden gemaakt omdat er telkens een overeenkomst is met de denkwijze van het hoofdpersonage. (Vb. Pompei, Van Gogh, boek van Didion,…). Dat vind ik erg sterk gedaan!

Nog een zin, een vraag, die blijft hangen: “Had ik geen moeder mogen worden?”. Het is eigenlijk een zinloze vraag om te stellen, want ze “is” het al, maar ze “voelt” het niet. Ik kan mij dat niet voorstellen, maar wat ik me wel kan inbeelden, is wat een eenzame worsteling dat moet zijn. Zeker als je weet dat niet alleen de gevoelens voor haar zoontje ontbreken, ook de relatie met haar man komt onder druk te staan. Het roept veel vragen op: Waarom ziet hij niet dat ze hulp nodig heeft? Waarom helpt hij haar niet? Of zit zij te diep en ziet ze daarom de aangeboden hulp niet?

Zij moet zorgen voor haar zoontje, dat is haar taak en dat wordt van haar verwacht. Maar: Wie zorgt er voor haar?

Nog iets wat ik erg knap vind aan dit boek: de linken met de dierenwereld. Het verhaal van de octopussen die de geboorte van hun kleintje niet overleven, de slechtvalk die haar kleintjes doodgebeten heeft. De dodo die niet meer kon vliegen en dus hun jongen niet meer kon beschermen, de cicaden,… De titel krijgt opeens een heel duidelijke betekenis zo!

Als Inanna door de zevende en laatste poort is, bereikt het hoofdpersonage ook haar dieptepunt. Ze is ervan overtuigd dat ze moet verdwijnen omdat ze Hannes en het kind zal beschadigen. Ze gelooft niet meer in genade of genezing op dit punt. Fysiek kippenvel en een gigantische krop in mijn keel: hoe kan iemand zo diep zitten?? Waarop ze nog dieper gaat en aan zelfmoord denkt op de brug. (Oké, hier zat ik al echt te wenen…)

Maar dan begint Inanna moeizaam aan haar terugtocht en de vrouw beslist om toch niet te springen. Door te kijken naar wat geweest is, komt er een kentering. Er komen weer positieve gedachten en lichtpuntjes. Beiden zijn zeker niet ongeschonden, maar toch: aan het einde van het boek voel ik vooral hoop. En dat is gezien het hartverscheurende verhaal het beste wat er kon zijn.

Het boek zit echt knap in elkaar, gelaagd maar toch niet te complex met goed gevonden verwijzingen en een parallel verhaal. Een rake schrijfstijl en originele typografie die bijdragen aan de inhoud van het boek. Die bladschikking is er met een reden, niet gewoon om “origineel” te zijn. Ik vind het gedurfd, mooi en een meerwaarde voor het boek. Het boek viel helaas niet in de prijzen, maar echt: lees dit! Het zal een onuitwisbare indruk nalaten.