een bijzonder kinder-jeugd-allround koesterboek

Ik beken, alweer liet ik het boek even sudderen, vanwege andere spelers. Maar de jongen op de kaft, met zijn hoofd onzichtbaar in de wolken, drong aan. De auteursnamen drongen mee. Allereerst Sassafras De Bruyn, dé pijlsnel tekenende Sassafras van TV éen, die ik zo vaak bewonderd had. Bladzijde na bladzijde volgde ik haar suggestieve, verfijnde en poëtische potlood, in sobere grijstinten met af een toe een ingekleurd detail dat de aandacht naar het verhaal trekt. Het verhaal van Aline Sax, van wie de historische verhalen in mijn ‘jeugdboeken-overblijfkast’ prijken. Lijvige zoals 'Wij, twee jongens'/ 'Geen stap terug'/ 'Grensgangers'/ 'De gebroken harp'… ik grabbel maar wat uit haar oeuvre. In 'De laatste reis' en 'Het meisje en de soldaat' zagen we een soberder Aline Sax, nog verstillend in 'De lantaarnaansteker'. Samen met Ann De Bode bracht ze ons terug naar de donkere negentiende eeuw van Dickens met een sprookjesachtige knipoog naar Andersen en Roald Dahl. En nu dus, in dialoog met Sassafras, 'De jongen op het dak'.

Een jongen zit op het dak. Alleen, weg van de drukte, met een verdriet dat te groot is voor de kleine ruimte van zijn flat. Het verdriet om zijn dode zusje, om zijn vader die voor het verdriet gevlucht is, voor de tranen van zijn moeder. In sobere korte hoofdstukken observeert hij de wereld onder hem: de chaos van de achturen-, de voorzichtige tienurenmensen. Enkele figuren springen er uit, ingekleurd door Sassafras: zijn moeder, een nieuwe overbuurman die tot zijn schrik te dicht komt, een kantoorman op een bankje, een muzikant, een verdwaalde hond, een jonge vrouw op wie niemand let... Bladzijde na bladzijde volgt hij, veilig verborgen op het dak, hun eenzaam verhaal, doorkruist met flarden herinneringen. Tot een oplettend meisje de stilte in zijn hoofd verstoort, met ballonnen, met briefjes, met een ijsje in een mandje, met muziek (‘de melodie kringelt omhoog, als de zoete geur van oliebollen’), en hij het verdriet langzaam een plaats kan geven.
Dit is een heel bijzonder boek. In ieder detail wordt afstand bewaard, in het symbool van het hoge dak, in de hij- vorm, zoveel afstandelijker dan een directe ik- verteller, de sobere, heldere bladschikking, alles ademt zijn verdriet, de verschillende soorten eenzaamheid en de langzame verwerking uit. Maar ook groeiende spanning: hoe zal het al die figuren vergaan? En wat met het meisje en de jongen?
Dit is een boek dat je met de kinderen dicht bij je moet lezen en volgen in de beelden, samen, met je eigen vertrouwde stem als derde speler. Een koesterboek waarbij ik spontaan aan de beginverzen van M.Vasalis in Soto Voce dacht:
Zoveel soorten van verdriet
ik noem ze niet.
Maar één, het afstand doen en scheiden.
En niet het snijden doet zo'n pijn,
maar het afgesneden zijn