krachtig verhaal over Chinese immigranten
De auteur is een Amerikaanse vrouw van Chinese afkomst. Vijf levens is haar eerste roman, doch heeft de auteur reeds verschillende publicaties in gerenommeerde Amerikaanse tijdschriften. Als China liefhebber ben ik enorm benieuwd naar dit verhaal, er is namelijk nog niet zoveel verschenen over Chinese immigratie naar Amerika en de geschiedenis hierover.
Daiyu groeit op in Zhifu, totdat haar ouders beslissen om te verhuizen naar een klein kustplaatsje. Op een dag verdwijnen zij en blijft ze alleen achter met haar grootmoeder. Ze krijgen het moeilijk, haar grootmoeder kan haar moeilijk beschermen en heeft schrik dat ook zij zal verdwijnen. Waardoor ze beslist om Daiyu op haar eentje terug naar Zhifu terug te sturen. Het leven als meisje is er hard en de kleine Daiyu beslist om zich voor te doen als de weesjongen, Feng. Ze wordt opgevangen door een gekende kalligrafieleraar, van wie zij ook les krijgt. Maar dan wordt ze ontvoerd en komt ze in het verre Amerika terecht. Hier wordt ze verplicht in de prostitutie te stappen. Ze weet te ontsnappen door zich voor te doen als een jongeman, genaamd Jacob. Ze probeert een nieuw leven op te bouwen in Idaho, wat haar goed lijkt te lukken. Wanneer ze denkt dat alles eindelijk rustig wordt krijgen Chinese immigranten in Amerika te maken met discriminatie en weet haar verleden zich in te halen.
Vijf levens is zo een boek waar bij iedere lezer iets anders van zal bijblijven. Het raakt je in je ziel en het bevat veel lagen. Wanneer je het uit hebt, laat je het verhaal best even tot je doordringen. Hoe langer je het laat bezinken, hoe meer elementen je eruit zult halen.
Allereerst is er het verhaal van Daiyu, een jonge vrouw die op zoek gaat naar zichzelf. Ze neemt noodgedwongen verschillende persoonlijkheden aan, soms ook mannelijke, hierdoor lijkt ze een beetje de weg kwijt te raken. Ze weet niet meer goed wie de echte Daiyu is en lijkt wel verloren. Om zichzelf te ontdekken gaat ze op zoek naar de waarheid over haar ouders. Wie waren zij, wat deden zij? Ze verdwenen toen ze een jong meisje was en Daiyu wil kost wat kost te weten komen wat er met hen gebeurde om zo over haar eigen afkomst te leren. Er is ook het verhaal van haar ontvoering en hoe jonge Chinese vrouwen op mensonwaardige manier overgebracht werden naar Amerika en zo in de prostitutie terecht kwamen.
De gebeurtenissen rond de oprichting van de ‘Chinese Exclusion Act’ hebben bij mij een diepe indruk nagelaten. Ik had nog nooit van het bestaan van deze wet gehoord en ik was er toch even van de kaart door. Dat zoiets überhaupt in het leven werd geroepen? Dat zoiets echt heeft bestaan? Ik kan er maar niet bij. Het stond aan de voedingsbodem voor de discriminatie ten opzichte van Chinese immigranten in Amerika. In een nawoord legt de auteur uit hoe deze opnieuw aangewakkerd werd tijdens het Trump-tijdperk en in de beginmaanden van COVID-19, waarbij termen zoals ‘Kung-Flu’, en het ‘Chinese virus’ courant gebruikt werden in de Amerikaanse media.
Jenny Tinghui Zhang heeft een eenvoudige schrijfstijl, waardoor de personages te weinig diepgang hebben maar dit is dan ook mijn enige puntje van kritiek. Ik miste emoties zowel bij de hoofd- als de nevenpersonages. Hoe voelden ze zich, waarom reageerden ze op deze specifieke manier, … ? Anderzijds heeft ze wel de tijd genomen om andere onderwerpen grondig uit te diepen wat wijst op grondige research. Een iets beeldendere schrijfstijl had hier passender geweest.
Als kalligrafie student en liefhebber van deze kunstvorm was het voor mij een plezier om Vijf levens te lezen. Er werd vaak uitgeweid over de verschillende Chinese karakters: wat betekenen ze, hoe is het karakter samengesteld, wat is de geschiedenis van het karakter? Jenny Tinghui Zhang heeft duidelijk een zeer grote liefde voor deze kunstvorm en heeft zich er ook in verdiept. Gezien ‘de vier schatten van de studeerkamer/kalligrafie’ (inktsteen, penseel, kalligrafiepapier en de inktstaaf) doorheen het verhaal centraal staan vind ik de originele titel ‘Four treasures of the sky’ (Vier schatten van de hemel) beter bij het boek passen. In de Chinese cultuur heeft dit bovendien een bijzondere betekenis en door de titel aan te passen naar Vijf levens gaat er hier toch iets van verloren, zeker voor lezers die iets van deze cultuur kennen.
Vijf levens is enerzijds een mooie roman, maar anderzijds ook hard en daarom ook minder geschikt voor gevoelige lezers. Als je al enige kennis hebt van de Chinese geschiedenis en cultuur zal je zeker je hartje kunnen ophalen. Bovendien bevat het boek achteraan een uitgebreide bibliografie waarvan ik zelf al enkele boeken heb genoteerd en op mijn leeslijstje heb gezet. Anderen die nog niet zo bekend zijn met de Chinese cultuur en geschiedenis zullen sommige inhoudelijke accenten missen, omdat de auteur er niet verder op ingaat en ook geen extra uitleg bij geeft. Voorbeeld hiervan zijn de ouders van Dayiu, waarom verdwenen zij? Wat hebben ze misdaan? Als je iets kent van de Chinese geschiedenis heeft het geen verdere uitleg nodig, maar voor wie dit niet heeft, blijft het vaag. Wat een beetje zonde is en opgelost had kunnen worden met voetnoten of een nog uitgebreider nawoord. 4 sterren voor dit mooie verhaal dat verteld moest worden opdat de geschiedenis zich niet opnieuw zal herhalen.