De krachtige troost van verhalen

Uit alles puren wij verhalen.

Natuurlijk wist zij hoe het zat, maar verhalen maken

het draaglijk.

Ik heb leren vertellen.
Door haar weet ik: verhalen helpen.
Verhalen zijn voor de geest wat adem is voor de

longen.

Ik zeg adem, niet zuurstof. Zuurstof is een gegeven,

adem is een proces.

Het zijn de beginregels van Wat wij alleen weten van Elvis Peeters, de auteursnaam van het koppel Jos Verlooy en Nicole Van Bael.

De tedere novelle is een samenspraak tussen een broer- de verder naamloze ik-persoon- en zijn doodzieke zusje Nour.

Met de auteurs als opmerkzame ghost-writers vertolkt broer wat zijn ogen zien, en wat zijn angst, verdriet en onmacht hem influisteren. Dat de pen van Peeters soms de leeftijd van de 12-jarige broer overstijgt en zich verliest in gefilosofeer, nemen we erbij.

Nour (6) leeft in de schaduw, zonlicht verdraagt ze niet. Van meet af aan heeft ze de vaardigheid om te verdwijnen aangeleerd. Samen met haar pop- die al haar gedachten kent-wacht broer tot ze weer te voorschijn komt, na een pijnaanval, of op de vlucht voor donkere gedachten, misschien.

Wat helpt is haar verhalen vertellen, die ze zelf kan aanvullen.

Zo ‘zien’ ze de besluiteloze vogel, die telt hoeveel dagen Nour nog heeft. Tot ze acht, hoogstens negen wordt volgens de dokters:

“ Acht, negen, kwettert hij. Dat zijn nog veel dagen om te vullen. Wij tellen niet in jaren. Duizend dagen, zingt hij duizend dagen zal ik dragen, allemaal tot bij jou.”.

Er volgen meerdere verhalen, bijvoorbeeld over een meermin die de pijn in haar omgetoverde benen blijft voelen, over de schone slaapster die ontwaakt dank zij de briefjes en kaarten van haar broer:

‘Dit is hoe wij het zullen doen, besluit Nour, als het nodig is.’

Het afscheid wordt voorbereid, op alle gebied. Door een kat die een uitvliegend meesje pakt, schommelen op het pleintje dat voor Nour niet meer hoeft, een verhaal dat ze niet meer wil afmaken: ‘ Ik ben toch geen kleuter meer.’

Als ze zeven wordt, krijgt ze van haar broer een kettinkje met een felgekleurde veer. Nog later tekent Nour een felblauwe vogel op haar jurk:

‘Dat is een lokvogel, fluistert ze, voor onze vogel.’

Ook al ligt de focus op de ziekte van Nour, het verwerkingsproces van haar broer krijgt de nodige aandacht: in zijn gamen, in een kort hoofdstuk wanneer hij weigert met haar te spelen (‘ Het komt me de strot uit’), in zijn verhalen, wanneer hij een paar haren van Nour tussen de bladzijden van zijn boek stopt, in zijn onmacht als hij alleen thuis op de vensterbank zit te wachten op de terugkomst van zijn ouders en Nour uit het ziekenhuis:

‘ Ik gebruik mijn ogen alleen om ze open te houden, niet om te kijken;’ In zijn verzonnen verhalen.

En tenslotte in zijn transformatie van Nour in de vogel.

Dit proces heeft ook Charlotte Peys begrepen. In sprekende zwart-witte pentekeningen vertelt zij het verhaal van Nour en de vogel opnieuw. Vanuit vogelperspectief focust ze in op de velden, het speelpleintje, om langzaamaan de vogel in het vizier te krijgen. Groot, met een kop en met vleugels doorweven van takken, klaar om op te stijgen, wat hij in een laatste tekening ook doet.

De vogel als symbool. Hij bracht me onmiddellijk naar Astrids Lindgrens De gebroeders leeuwenhart’. Ook in deze klassieker bereidt Jonathan zijn doodzieke broer Karel met verhalen voor op het afscheid,. Maar het is Jonathan die als eerste sterft, in een poging tot zijn broer uit hun brandend huis te redden. Het is Jonathan die als een duif Karel opwacht en hem meeneemt naar hun sprookjesland Nangijala, het land verder dan de sterren. Daar wacht hen een adembenemend avontuur.

Zoals de vogel Nour zal meenemen naar haar land verder dan de sterren: ‘

‘ Zullen wij hem herkennen?’ vraagt Nour

‘ Alleen wij zullen weten dat hij het is.’

Bij Elvis Peeters ligt de focus op het langzame proces van het afscheid, bij Lindgren is de dood de start van een adembenemend avontuur.

Maar ook bij Peeters betekent de dood niet het grote vergeten:

‘Hoor!

Hij fluit zijn melodie. Ze blijft naklinken in mijn hoofd.
Kon ik een enkele gedachte kneden naar dit refrein,

Hoe sprankelend en licht zou dan mijn denken zijn.’

En hoe troostend is de kracht van verhalen. Dat toont ons nog maar eens de rake, tedere pen- waarbij ook de witruimtes nazinderen- van Elvis Peeters in Wat wij alleen weten.

Een boekje om te koesteren.

In boekenvriendschap, Jet