Maud Vanhauwaert op Lees Meer! - Wat zijn menselijke relaties en de grenzen van literaire fictie?

Eerste gast van Lees Meer is Maud Vanhauwaert. Zij behoeft, zoals gastvrouw Ann De Bie, van kop tot teen in vrolijk roze gehuld, benadrukt, weinig tot geen introductie. In de literaire wereld is Vanhauwaert vooral bekend om haar poëzie en performances, maar nu maakt ze met Tosca ook haar debuut als romanschrijver. Dat debuut kwam er niet zonder slag of stoot. Tussen het eerste idee voor de roman en de uiteindelijke publicatie liggen negen jaren. Haar stadsdichterschap en de komst van twee kleine kinderen hadden daar zeker een aandeel in. Uitgeverij Das Mag beschrijft Tosca als "een poëtische roman vol onderhuidse spanning over twee vrouwen die verstrengeld raken in een toxische relatie, waarbij de grens tussen feit en fictie flou wordt en waarin steeds twijfelachtiger wordt wie wie parasiteert."

In Tosca maken we kennis met May, een vertaalster van Russische literatuur, en Aline, een fragiel 17-jarig meisje met een diepe doodswens. Hun ontmoeting leidt tot een complexe relatie, waarbij May’s initieel nobele intenties al snel vervagen in een obsessie die de grenzen van de hulpverlening in vraag stelt. Hoe ver mag je gaan in het helpen van iemand die eigenlijk niet wil geholpen worden? Is dat nog een daad van zuiver altruïsme?

Maud Vanhauwaert is een schrijver die genres oprekt en voor wie de vorm minstens zo belangrijk is als de inhoud. Daarom verschijnt van Tosca ook een speciale editie in beperkte oplage. Het boek, met zijn prachtige witte cover en Japanse binding, nodigt de lezer uit om op een interactieve manier het verhaal te ontdekken. Door de pagina's zelf te moeten openscheuren, beleeft de lezer een ongemakkelijke leeservaring en wordt de gesloten aard van het hoofdpersonage Aline symbolisch weergegeven.

Hoewel Vanhauwaert op voorhand bewust weinig sprak over de persoonlijke insteek van het verhaal uit angst dat het werk al te makkelijk als autofictie zou weggezet worden, is Tosca ergens geworteld in haar eigen ervaringen. De roman stelt dan ook niet alleen prangende vragen over menselijke relaties, maar ook over de grenzen van literaire fictie. De nominatie van Tosca voor de Longlist Libris Literatuurprijs kwam voor Maud als een totale verrassing, maar ze is er wel blij mee. “Er zit een ongelooflijke discrepantie tussen de lange levensduur van het schrijfproces en de korte levensduur van een boek. Als een boek na een nominatie dan toch weer even bovenaan op de stapel belandt, is dat wel fijn,” zegt ze daar zelf over.

Op het einde las Maud nog een mooi gedicht uit Tosca voor:

Er hoeft nog altijd niet veel
te gebeuren voor ik aan je denk

Iets wat niet op jou lijkt is al genoeg
dan denk ik kijk

Dit lijkt echt niet op haar

Tekst door: Kris Gijbels
Foto's door: Dieter Tanghe