Lezen op het thuisterras 2 juni 2025

Paul Lynch Grace (2017), vertaald .2025) door Lidwien Biekmann en Tjadine Stheeman. Prometheus, 392 blz

Mijn leesstoel zoekt een koele plaats op in deze eerste hittegolf van het jaar.

Het glas gekoeld water, de aardbeien, ik schuif ze met een onbehaaglijke verwarring opzij terwijl ik GRACE (2017- vertaald 2025) van Paul Lynch lees.

Het is 1845, de vooravond van de Ierse hongersnood. Grace (14) woont met haar moeder en haar broertjes in Blackmountain in Noord- Ierland. Uit wanhoop knipt moeder Graces lange haren af, trekt ze haar jongenskleren aan en stuurt ze weg, op zoek naar werk om te overleven….Haar jongere broer Colly ontsnapt en gaat met haar mee.

388 bladzijden lang volgen we hen in hun barre overlevingstocht, langs achtergelaten huizen, uitgedroogde velden, baare landschappen en vooral, langs de ‘zwarte mars’ van uitgehongerde en vijandige mensen:

‘(…) die als schaduwen over het plein trekken . Je herkent ze in de drukte aan hun rusteloosheid. Hun zoekende ogen. Hun zoekende voeten. De manier waarop ze langzaam over straat lopen- kinderen, mannen, vrouwen- en naar restjes en afval zoeken, ergens blijven dralen, iets met hun tenen naar zich toe schuiven.(…)’.

‘ ….alsof ze langzamerhand vanbuiten maar ook vanbinnen kapotgaan”.

‘ Dat je tegelijk wanhoop en afkeer kunt voelen’.

Met Colly sluit Grace zich aan bij allerlei obscure en half betrouwbare types. Ook als Colly verdrinkt, blijft hij in haar gedachten met haar praten, discussiëren, raadsels toefluisteren, commentaar in liedjes verwerken en haar leiden. Grace waant zich achtervolgd door de ‘pooka’.( een figuur uit de Keltische folklore: een van vorm veranderende, kwaadaardige geest of elf). Grace wordt een dievegge, bandiet, een sektelid en boeteling en uiteindelijk ook weer een vrouw. Ze wil als ‘een herfstblad uit een boom vallen. (…) vallen zoals wanneer je in slaapt valt.’

Maar ze geeft niet op:

‘ Ik glij uit mijn leven weg, denkt ze, ik glij in het leven van een ander..(…)

Deze ‘literaire nachtmerrie’ van Paul Lynch, die met Het lied van de profeet in 2023 de Booker Prize won, sneed mij de adem af. De bijzonder gedetailleerde en de (overdadige) beeldende beschrijvingen van extreme ontbering en de gevolgen ervan, werden mij uiteindelijk bijna te veel. Maar ik bleef lezen, want dat gunde ik Grace, vanwege haar veerkracht en weerbaarheid in deze uitermate donkere periode.

De link naar de situatie in het Midden-Oosten is vlug gelegd…

In boekenvriendschap Jet