Een leven vol onmacht

Bij aanvang dacht ik verzeild te zijn geraakt in een veel te oubollig boek van ver voor mijn tijd, maar al na enkele pagina’s verdween deze indruk en werd ik meegezogen in een verhaal waarin de angst voor het hout domineert. Dit voortdurend terugkerende motief is het marteltuig met ronde inkepingen dat broeder Mansuetus gebruikt om de jonge knapen van het klooster rechtvaardigheid bij te brengen. Het kan bijna niet anders dan dat het woord schijnheilig daar is uitgevonden. Niet per toeval beslaat deze term de schijn opwekken heilig te handelen. Dat is precies hoe de broeders niet te werk gaan. De jongens folteren en mishandelen is voor hen een dagelijkse bezigheid, maar daar weet de buitenwereld natuurlijk niets van. Alle voorvallen van deze onkuise zaken ontgaan ook broeder Bonaventura niet. Hij zwijgt echter als het graf. Veel verschillen tussen het sluitklooster en verdwijnen als as in de donkere aarde zijn er trouwens niet. Als kloosterling verlies je je identiteit, naam en eigen wil. Niets wat gezegd wordt staat tussen aanhalingstekens, wat volgens mij is omdat de mensen die binnen de muren van deze bajes leven, geen eigen stem hebben. Toch is halsstarrig denken met woorden die hij zou moeten biechten het enige wat Bonaventura doet, maar zijn daden blijven uit. Pas bij de ontmoeting met Patricia, van het andere geslacht, beseft Ernest Haman dat hij moet durven besluiten wat hij niet mag durven …

Het hout is een heel pakkend boek. Je leeft enorm mee met de kloosterlingen, maar het laat je ook met vragen achter: Hoe kan het dat dat mogelijk was? Was er echt niemand die dit te erg vond? En zo kan ik nog wel even doorgaan. Ik dacht altijd dat de Tweede Wereldoorlog opgevolgd werd door jaren gevuld met niets dan vrede, maar het lijkt wel of deze gruwel is voortgezet in de gevangenis die dit klooster is.

Naast de choquerende gebeurtenissen is dit ook een heel leerrijk boek. Het Duits van de oorlog wordt verweven in het taalgebruik en ook het Latijn is niet weggelaten uit deze klepper. Persoonlijk vond ik dit een leuke opfrissing en voelde het als wat ontspanning tussen de zware woorden door. Want dat waren het wel, zware woorden. Na het lezen van dit werk besefte ik wat mensen bedoelen als ze zeggen dat een paar letters veel wegen.

Er bestaan niet genoeg woorden om uit te kunnen leggen wat een meerwaarde dit verhaal aan mijn collectie van gelezen boeken is. Brouwers is er als de beste in geslaagd om een leven vol onmacht te beschrijven. Een echte aanrader voor mensen die hun grenzen wensen te verleggen en die willen bijleren over de donkere pagina’s in de geschiedenis van de katholieke kloosters.