Meeslepend, geheimzinnig

Het victoriaanse huis. John Boyne

De Ierse John Boyne (°1971) is in de eerste plaats gekend voor de verfilmde bestseller De jongen in de gestreepte pyjama (2006). Eerder (20-12-2020) besprak ik ook De grote stilte (2018), een roman over de gewetensstrijd van een jonge priester; verder signaleer ik graag onder andere De jongen op de berg (2015) en het recente Toen de wereld brak (2022).

Ook hier liggen een verschroeiende gewetenstrijd en schuldgevoel aan de basis. De recente roman gaat terug naar de tragische gebeurtenis in De jongen in de gestreepte pyjama in het oorlogsjaar 1943 en de holocaust.

Op zoek naar meer werk in de bib. stootte ik op Het victoriaanse huis (2013). Ik las, en bleef lezen.

Het verhaal speelt in Engeland anno 1867. Wanneer de vader van Eliza Caine sterft, besluit ze haar leven om te gooien. Ze geeft haar baan in Londen als lerares aan jonge kinderen op en aanvaardt een job als gouvernante in het landelijke Norfolk. Op het landgoed Caudlin Hall wachten haar de tiener Isabella en het jongetje Eustace. Van de ouders is er geen spoor. Meteen al op het perron bij aankomst én in de eerste nacht gebeurt iets beangstigend vreemds, alsof een overweldigende kracht haar onder de trein en later uit het raam wil duwen. De vreemde, angstaanjagende gebeurtenissen volgen elkaar op, telkens vergezeld door een enorme, plaatselijke stormwind.

De volwassenen die ze ontmoet- jurist Raisin die de belangen van het huis en zijn inwoners behartigt en zijn bediende Cratchet, mevrouw Livermore, de vrouw die in alle vroegte komt en gaat, de koetsier Heckling en de dorpspastoor Deacons geven aanvankelijk ontwijkende antwoorden op de vraag naar de ouders, ook de dorpelingen zwijgen. Maar Eliza geeft niet op. Met mondjesmaat ontdekt ze de gruwelijke geschiedenis en het geheim achter Caudlin Hall. Ze kiest ervoor om voor de kinderen te blijven zorgen, zelfs ten koste van haar eigen veiligheid.

De spanning blijft tot het einde, en zelfs dan schrik je nog van de clou, de laatste zin…

Het spannende en vlot geschreven verhaal leest als een trein, om het met een cliché te zeggen. Maar wat me zeker ook boeide, was de figuur van Eliza Caine zelf en haar bewustwording als vrouw in het victoriaanse tijdperk. Zij leest bijvoorbeeld Charles Dickens en George Eliot, en reageert ironisch op de opmerking van bediende Crachet, dat de krant The Times niets voor dames is, want te saai en teveel politiek, misdaad en economie….

Eliza: ‘ Ach, laat ik er maar doorheen bladeren en kijken of er nog iets over de nieuwste hoedenmode in staat ‘ en ‘ of misschien een lekker recept, of een breipatroon.’

Jurist Raisin is al even erg- en tijdsgeest gebonden: ‘Moeten vrouwen eigenlijk wel lezen?’

In een discussie over het geloof met pastoor Deacons stelt Eliza zich zo strijdvaardig op, dat hij haar op een haar na de kerk uitgooit.

Het verlegen Londens meisje is een zelfbewuste, jonge vrouw geworden. Een boeiende, daadkrachtige hoofdpersoon ook, met uitspraken waarin ze haar tijd vooruit was, maar die ons op een luchtige manier doen nadenken over de weg die de vrouw gedurende anderhalve eeuw afgelegd heeft. Ik laat me graag door meer werk van Boyne verrassen!

In boekenvriendschap, Jet Marchau