Onder het trage gelui van de klerkklok

Na de drukte van de kerstweek, vond ik mezelf , dank zij Leo Pleysier, plots terug op een septemberterras, tussen de vrienden van een wandelclub.

Eenmaal per jaar ontmoeten ze elkaar, en er is dus veel te vertellen. De ik-persoon volgt vanaf de zijkant het heen en weer flitsen van zinnen en stemmen, halve gesprekken, mededelingen, gepaste en ongepaste reacties, banale opmerkingen, gemeenzaam geroddel …met moeite kleeft hij namen op de sprekers, met wie hij amper contact onderhoudt.

Bijna greep ik naar papier en potlood om al die namen te noteren, maar al gauw had ik door dat dit geen zin had. Wat telt is hoe Leo Pleysier met een meesterlijke ritmiek een groep mensen evoceert die naast elkaar praat. De sprekers luisteren amper naar elkaar, en keren telkens opnieuw naar hun eigen verhaal. Hun zinnen en woorden buitelen over elkaar heen.

Tot één verhaal zich vernauwt. Na de BIM van het terrasgeroddel, luidt de kerkklok BAM voor het tweede, centrale deel.

Het verhaal zoemt in op een ouder, vereenzaamd koppel, dat in de straat van de verteller woont, en van wie hij evenmin de namen kent. Maar hij wordt op de hoogte gehouden door hun buurvrouw, Ludwina. Zij brieft hem getrouw haar gesprekken met Jef over en ze uit haar bezorgdheid over Germaine, die ze niet meer te zien krijgt.

Is Ludwina oprecht bezorgd of vooral nieuwsgierig? Beide waarschijnlijk, maar toch is het dankzij haar dat we beetje bij beetje het vertederende, verontrustende verhaal horen van de dementerende Germaine en de zo zorgzame manier waarop echtgenoot Jef in haar verhaal meegaat.

We kunnen niet anders dan met een zekere schroom mee luisteren naar Ludwina’s gefluisterd relaas van haar korte dialogen met Jef.

Prachtige scènes levert dit op, zoals Ludwina die in de schaduw meemaakt hoe Jef het geheugen van Germaine met foto’s probeert te stimuleren. Maar ook hilarische, harde en intrieste scènes, waarin een aangevallen Jef zijn geliefde Germaine niet meer herkent. En zij hem niet. De tederheid van Wit is altijd schoon (1989) is niet ver weg. Tenslotte wordt Germaine weggehaald, ze sterft even later, en na een week luiden ook de trage kerklokken voor Jef. Inniger, triestiger en eigenlijk mooier kan het niet.

Het derde deel, BIM, voert ons terug naar het septemberterras, waar Jef en Germaine weer een fait divers in de gesprekken wordt. Tot stof teruggekeerd, zoals het stof van de Sahara die ook de wandelvrienden eraan herinnert dat zij ‘tot stof zullen wederkeren. Amen’.

De klokken hebben 3 maal geluid in dit intense verhaal, of moet ik het een intense evocatie van kleine menselijkheid noemen? Het verhaal zal me in ieder geval lang bijblijven.

In boekenvriendschap, Jet