Met een konijntje al hulp: De Boonprijs voor jeugdliteratuur 2023

Misjka

Gisterenavond, 30 maart, werd MISJKA van Edward Van de Vendel en Anoush Elman, en met tekeningen van Annet Schaap (die we kennen van het onvergetelijke Lampje!) bekroond met de Boonprijs jeugdliteratuur.

Roya, een meisje van 9, is met haar vader, moeder en haar 3 broers gevlucht uit Afghanistan toen ze nog een peuter van 3 was. Na een half jaar op de vlucht, via mensensmokkelaars onder andere, en 5 jaar verblijf in asielcentra, hebben ze eindelijk een eigen huis:

‘ We mochten blijven. We hoefden niet terug naar ons land. We hadden eindelijk een keuken doe alleen voor ons was, we hadden eigen slaapkamers, een eigen douche, een eigen wc, en zelfs een tuin.’

Maar er ontbrak iets. Een huisdier! En dat wordt een konijntje: Misjka.

Roya is een kind dat je zo in je hart sluit: spontaan, argeloos, gevoelig, ondernemend..

Maar ook haar broers sluit je in je hart: hun hele houding toont hoe graag ze hun zusje zien, zonder melig te worden, en hoe ze ook ze plezier hebben in haar konijn. Zelfs de vader en moeder.

Roya herinnert zich weinig van hun vlucht en van Afghanistan, maar Misjka helpt. Aan haar konijntje vertelt ze waarom ze gevlucht zijn:

‘Papa had meisjes les gegeven, en dat mocht niet. Hij had ook vrije gedachten, en die mochten ook niet.’ Ook al weet Roya niet precies wat vrije gedachten zijn.

Er volgt geen donker vluchtelingenverhaal, daar zorgt Misjka wel voor. Het knuffelkonijn stuurt bovendien ook de herinneringen. Met stukjes en beetjes, en met Misjka tussen hen in wordt het verhaal door haar broers, haar vader en haar moeder weer samengesteld. Soms met een diepe frons, soms met een grap en een lach.

De oudere broers Bashir en Hamayun bereiden hun jongere broer Navid en Roya voor op mogelijke pesterijen op hun nieuwe school: Roya’s vijfde juf al… het zegt meer dan een heel verhaal. oefent de eerste kennismaking: met zijn broer kungfu als het ultieme verweer wanneer niets meer helpt. En met Roya:

‘Je staat eerst voor de klas. En dan kijk je iedereen heel rustig aan en je zoekt naar de vriendelijkste ogen.’

Het waren zorgen om niks: Bijna alle ogen zijn vriendelijk:

‘Het lijkt wel of ik al honderd jaar op school zit.’

Het warme gevoel in het gezin, en ook vooral de moeder die Roya een sprookje vertelt om haar te troosten- een sprookje dat leidt naar de naam Misjka- blijven me bij.

Het verhaal wordt nog spannend wanneer konijn Misjka verdwijnt. En weer staan haar broers naast Misjka, ook wanneer een wantrouwige oudere vrouw hen de deur wijst.

Roya probeert uiteindelijk voor de tweede keer haar spreekbeurt te houden over haar konijn. Maar er zitten tranen in de weg.

Roya, die nooit huilde, ook niet op hun lange vlucht, huilt eindelijk wanneer ze terug denkt aan Misjka’s ontsnapping… En daar zijn haar broers weer. Ze nemen het over, ze vertellen de klas over zichzelf en over hun vlucht:

‘Ik ben dus Navid. En ik wil jullie iets vertelleb over onze reis. Het was soms echt shit, maar het was ook grappig (…)’

‘Misschien moeten we eerst iets over Afghanistan vertellen,’ klonk de stem van Bashir.(…)

‘En over Roya,’ zei Hamayun. Hij kwam meteen achter Bashir aan.

’ Want ze was nog heel klein op de reis, maar misschien was ze wel het dapperste van ons allemaal.’

Hun verhaal schept duidelijkheid, ook voor de lezer.

Anoush Elman, de co-auteur van Misjka is 15 jaar geleden zelf gevlucht uit Afghanistan. Samen met hem schreef Edward van de Vendel al het onvergetelijke Geluksvlinder (2008).

Misjka is een verhaal om te koesteren. Het is een empathisch, ingeleefd verhaal omdat de auteurs door kinderogen keken. Ze hebben zich warm ingeleefd in de wereld van Roya, in haar verhaal- zonder ooit te bruuskeren. Knuffelkonijn Misjka was daarbij de perfecte hulp. Zeker ook voor de lezers.

In boekenvriendschap, Jet