Een harde eye-opener

De middelste dochter Chika Unigwe

De Nigeriaanse-Belgische-Amerikaanse Chika Unigwe,(1974) schreef met De middelste dochter een confronterende, harde roman over een onderdrukkende echtgenoot.

Het verhaal speelt in Unigwe (Enugu in het Nigeriaans). Na de dood van haar vader en oudste zus, blijft Nina (17) met haar jongere zus achter in hun riant huis in een beschermde buitenwijk. Haar moeder zet er een zwangerschapskliniek op, met onzuivere bedoelingen zo blijkt later. Uit onvrede over haar te beschermende moeder, laat Nani zich misleiden door de prediker Ephraim, een zelf verklaarde ’man van god’. Haar schoonheid en haar afkomst (en latere rijkdom) moet hem aanzien verschaffen. Hij verkracht haar, en eigent zich Nani volgens ‘de wil van God’ toe als vrouw. Zij wordt de gevangene van een patriarchale, onderdrukkende man, die haar vernedert en mishandelt. Vluchten of zelfs contact leggen is onmogelijk. Alles is haar afgenomen. Ook haar moeder verstoot de gevluchte dochter en verbreekt alle banden. Nog erger wordt het na de geboorte van drie kinderen die Nani ten alle prijze aan de indoctrinerende invloed van Ephraim wil onttrekken. Na zeven jaar lukt haar dit ook en langzaam staat Nani weer op uit de hel.

De middelste dochter is een moderne herwerking van de Griekse legende van Demeter, Persephone en Hades. De machtswellustige Hades heeft, tegen de zin van vader Zeus en moeder Demeter, zijn zinnen gezet op hun mooie dochter Persephone. Hij ontvoert haar naar de onderwereld, waar ze, na smeken van Demeter, telkens 6 maanden (de herfst en winter) verblijft, om daarna 6 maanden terug te keren naar de aarde (de lente en de zomer).

De roman is vanuit dit oogpunt een aanklacht tegen ‘mannelijke macht en vrouwvijandigheid, het lot ook van zoveel hedendaagse vrouwen’ (alias de auteur). Met dien verstande dat er voor Nani geen smeken van moederskant volgde. Pas op het einde van de roman krijgt de onwaarschijnlijk harde moeder even een andere invulling..

Na de confronterende Ik dacht dat jij, van Joke Van Leeuwen over de tirannie van een man, machteloos om lief te hebben, is dit opnieuw een eye-opener. Maar van een ander niveau.

Vanuit ons westers standpunt kunnen we ons makkelijker een beeld- hoe confronterend ook- vormen van de ongezonde relatie die Joke Van Leeuwen met invoelende, literaire pen beschrijft. Hoe toegeeflijk en begripvol de vrouw ook is- of probeert te zijn- zij blijft haar waardigheid als vrouw houden.

Geen sprake van bij de Afrikaanse Nani. Hoe een meisje ook maar opgroeit in zo’n overbeschermde enclave is al een eerste eyeopener, dat zal wel aan mijn te beperkte visie liggen, die me onmiddellijk een paar eeuwen terug katapulteert. Maar hoe ze daarna totaal van haar eigenheid beroofd wordt en geen uitweg ziet, ook niet in een mogelijke hulp van een buurvrouw, is bijna te hard om te lezen. Ik moet toegeven dat ik gebladerd heb, in de hoop dat er een uitkomst op komst was.

Wat ontroert in de roman, is de onvoorwaardelijke liefde van Nani voor haar kinderen. Uit schrik om hen te verliezen doorstaat ze de vernederingen en haar ‘gevangenschap’.

Een eye-opener, zeker, weer om met gekrulde tenen te lezen.

In boekenvriendschap, Jet