De mens in vele facetten doorheen de tijd

Meestal ben ik op mijn hoede wanneer ik op de achterflap lees dat het boek een ‘bijzondere structuur’ heeft. Is dit niet te gezocht? Heeft die structuur zin? Maar wat er verder op die achterflap van Wolkenatlas stond, prikkelde mijn nieuwsgierigheid meer dan genoeg om het te willen uitproberen.

Vijf verhalen- telkens in een andere tijd, telkens een andere centrale figuur- die ergens middenin gestopt worden. Pas na het centrale zesde verhaal, dat zich in de verre toekomst afspeelt, nemen die vijf verhalen de draad weer op. Tot je eindigt bij het eerste verhaal, het avontuurlijke reisdagboek uit 1850 van notaris Ewing.

Dus begon ik dit complexe boek te lezen, eerst wat aarzelend want Mitchell schrijft dit eerste verhaal echt als een 19^e eeuwse notaris. En dat doet hij telkens weer: zijn taal, ritme, stijl aanpassen aan wie er op de voorgrond komt. Meesterlijk hoe hij zich inleeft in die erg verschillende personages (ik durf dit bijna geen ‘personages’ te noemen, zo echt zijn ze!).

En telkens loopt een lijn van de ene naar de andere. Langs geschriften, muziek, fysische kenmerken, namen, uitspraken…

En de hoofdlijn? Die zit er soms expliciet, soms eerder subtiel doorheen geweven. De mens is zijn eigen milieu aan het vernietigen. Zijn doorgedreven kennis, zijn technologische vaardigheden en mogelijkheden voeren hem naar de (totale?) vernietiging.

De kleine kantjes van de mens vinden in elk verhaal gemakkelijk hun weg, toch worden ze regelmatig gestopt door de moed, het vernuft, de doorzetting en de warmte van enkelen.

En die structuur? Het is een meerwaarde, het lijkt een opwaartse lijn in de tijd, van 1849, 1931, 1973, 2012, 2144 naar 2321 en zo weer terug. Elk verhaal staat op zichzelf, en toch is het verbonden met wat komt. Ingenieus.

Ik moet wel toegeven dat ik, toen ik aan de vervolgdelen begon, vlug terugkeek om alle namen en gebeurtenissen op te frissen. 540 bladzijden lees je niet in twee namiddagen uit.

Maar ik betrapte er me op dat ik eigenlijk met plezier het geheel nog eens zou herlezen. Zijn beeldende taal, soms verrassende wendingen, complexe karakters, de historische achtergrond (vb. rond de Moriori’s en hun ondergang)… het bleef boeien.

Dit was het eerste boek dat ik van David Mitchell las, het zal niet het laatste zijn.

‘Wolkenatlas’ kan je op meerdere manieren begrijpen, maar letterlijk komt deze titel uit het verhaal van Frobisher, een originele musicerende oplichter.

Wolkenatlas werd genomineerd voor de Man Booker Prize en is verfilmd.