Jet Marchau
Leestip van Jet Marchau
Wie leest,leeft duizend levens tegelijk en blijft toch zichzelf ( C.S.Lewis)

Het ondenkbare beschrijven

3 oktober 2020

Het is met schroom dat ik De Opgang van Stefan Hertmans hier voorstel.

Ik ben een kind van na de oorlog, een generatiegenote van Hertmans (1951). Ik maakte geen oorlog bewust mee, maar groeide op met de ‘grote’ verhalen van zowel WOI als WOII. Met veel vraagtekens verteld of gefluisterd. In deze roman lost Hertmans veel van die vraagstukken uit WOII op.

Net als in Oorlog en Terpentijn (2015) en in De bekeerlinge (2017) vertrekt Hertmans uit documenten die hem al dan niet per toeval in handen kwamen.

Uitgangspunt is dit keer een vervallen huis in het Drongenhof in de Gentse wijk het Patershol, waar Hertmans in de jaren 80 ging wonen. Een huis met een geschiedenis, beseft hij toen vaag bij de rondleiding door de notaris.

Twintig jaar later krijgt hij het boekje van (professor)Adriaan Verhulst ‘Zoon van een >>foute<< Vlaming’ in handen. Het daagt hem dat hij twintig jaar gewoond heeft in het huis is van een oud-SS-er, Willem Verhulst (1898-1975).

Hertmans gaat op zoek in archieven, dagboeken, brieven en bij de overgebleven familie en bekenden van Willem: onder meer zijn twee dochters Letta en Suzy.

Wat volgt is een nagenoeg gedetailleerde evolutie van de man, vanaf zijn jeugdfrustraties als grondslag voor zijn latere keuze voor de Vlaamse zaak, zijn radicaal activisme in WOI, zijn vlucht naar Nederland waar hij in Oud- Zevenaar zijn protestantse eerste én tweede vrouw ontmoet, tot zijn gruweldaden als collaborateur en spion in WOII.

‘De man die ik wil leren begrijpen komt langzaam in beeld’ schrijft Hertmans in hoofdstuk 7.

Maar ook het gezin Verhulst komt in beeld, met als een rots in de branding de Nederlandse, diep gelovige (protestantse) en pacifistische echtgenote en moeder Mientje.

Daar weer tussendoor loopt Hermans zelf door het Gent van toen en nu, doorspekt hij het verhaal van het gezin Verhulst met autobiografische verhalen, vol sfeer en nostalgie vaak.

Al deze verhaallijnen knoopt Hertmans op een briljante manier aan elkaar. Hij ensceneert opnieuw de rondleiding in het huis ( de ‘opgang’) en kamer na kamer laat hij zijn verbeelding spreken, uitgaande van de nu gekende feiten. Fictie en non- fictie lopen zo meeslepend door elkaar dat de lezer nooit in de verleiding komt ook maar één bladzijde over te slaan. De taal vangt je bovendien in een film vol sfeer en poëtische beelden en in zinnen die je vanwege de zo eigen formulering twee keer opnieuw leest.

Op mijn boekenplanken staan meerdere beklijvende verhalen over WOII, zowel kinder- en jeugdboeken als romans. Om er voor de vuist weg enkele te noemen: Vallen van Anne Provoost, Marcel en De onbevlekte van Erwin Mortier, De jongen in de gestreepte pyjama van John Boyne. Ik heb ze vaak met ingehouden adem gelezen. De opgang krijgt er voorlopig nog geen plaats. Ik plaats hem op een standaard, zodat iedereen hem geprikkeld in de hand neemt. En bladzijde na bladzijde leest.

In boekenvriendschap,
Jet

Jet Marchau
Leestip van Jet Marchau
Wie leest,leeft duizend levens tegelijk en blijft toch zichzelf ( C.S.Lewis)

De opgang : roman
Titel:
De opgang : roman
Auteur:
Stefan Hertmans
# pagina's:
407 p. : ill.
Uitgeverij:
De Bezige Bij
ISBN:
9789403101316
Materiaal:
Boek
Onderwerp:
Collaboratie ; Wereldoorlog II
Aanbevolen voor:
confronterend,
intens,
meeslepend

Gerelateerde leestips