Het kwetsbare leven

In onze boekenkast(en) verzamelde ik vier romans van Griet Op de Beeck die mij raakten: Kom hier dat ik u kus (2014), Gij nu (2016), en twee delen van wat een trilogie zou worden: Het beste wat we hebben (2017), Let op mijn woorden (2019). Het boekenweekgeschenk Gezien de feiten (2018), het jeugdboek Jij mag alles zijn (2021) en ook Het wordt nooit beter.(2024), het derde deel van de trilogie, ontbreken. Aan de therapeutische, benadering van haar persoonlijke problemen in dit recente non-fictie verhaal (wel gelezen!) had ik zelf weinig boodschap.

Maar, ook haar debuut Vele hemels boven de zevende (2013) ontbreekt (nog). Onterecht, het wordt rechtgezet.

De titel intrigeerde me: waarom ‘vele’ en niet de algemenere vorm ‘veel’?

‘Vele legt meer de nadruk op de afzonderlijke personen/zaken’ leert mij Taaladvies. En dat is precies wat Griet Op De Beeck voor ogen had, in een gefragmenteerde structuur die ze in vorige romans ook al toepaste.

Vijf personen worstelen in wisselende hoofdstukken met zichzelf, met het leven, met elkaar en met hun geheimen..

Het eerste deel van de roman telt 10 hoofdstukken. Ze zijn in de belevende ik-persoon geschreven, zodat de lezer optimaal meeleeft. Elk van hen brengt ook weer andere personen aan die allemaal zijn ergens met elkaar verbonden zijn.

In het korte deel 2 lezen we hoe de vijf personen uiteindelijk hun conclusie trokken.

Grootvader Jos, een gewezen restauranthouder, alcoholieker, leeft met een geheim en een enorm schuldgevoel. Zijn verdrongen gedachten zijn plastisch verwoord- of net niet- in afgebroken zinnen, want:

’niet geheimen bewaren is moeilijk, maar ze verdragen, elke dag weer, dat is onverdraaglijk’ en ook: ’schaamte is een lelijk dier.’

Hij sluit zich op tot grote ergernis van zijn vrouw Jeanne, die hem een slappeling vindt.

Wij leren Jeanne via de andere personages kennen als een zeer aanwezige, maar een weinig empathische, immer verongelijkte echtgenote, moeder, schoonzus, ….Haar tirades laat Jos aan zich voorbijgaan.

Elsie, de oudste dochter, echtgenote van de nefroloog Walter en moeder van Lou en Jack, kabbelt voort in haar relatie met Walter.

De ware liefde openbaart zich met Casper, kunstschilder.

Hun relatie is hevig, maar Elsie durft niet ‘springen’. Enerzijds worstelt zij met een schuldgevoel tegenover haar gezin, en anderzijds kan ze zich ook niet losmaken van het houvast dat dit gezin haar biedt: ‘ het vertrouwde, de grond onder haar voeten.’

Casper, kunstschilder, gehuwd met Merel en pluspapa van Willem, durft hun relatie wel alle kansen geven. In Elsie ontdekt hij niet enkel de knappe, slimme vrouw, maar ook de ware zielsgenoot. We herkennen zijn schilderstalent in enkele plastische beschreven vrijscènes. Zijn passie voor Elsie verdringt het schuldgevoel tegenover zijn gezin.

Lou is 12, een gevoelskind dat naar houvast zoekt en aan zichzelf twijfelt:

‘twaalf zijn is verschrikkelijk. Het enige wat nog erger is, is twaalf zijn en op de middelbare school zitten’. Want daar wordt Lou gepest, vanwege een ‘ramp’ die zich in de eerste schooldagen al voordeed. Lou voelt ook de spanningen thuis aan en hoopt die te ontkrachten door haar ouders aandacht, liefde en goede schoolresultaten te geven.. Maar met haar eigen problemen kan ze bij hen niet terecht. Ze worstelt trouwens uiteindelijk ook met een schuldgevoel op school, wanneer ze haar pester, Vanessa, betrapt op stelen en Vanessa achteraf ook, door haar toedoen, ontmaskerd wordt.

Lou vindt wel gehoor en steun bij tante Eva. Het zijn mooie gesprekken.

Eva tenslotte is de verbindingsfiguur tussen alle andere personen. Zij is de ‘on-getrouwde’ dochter van Jos en Jeanne, de zus van Elsie en Ben. Als hulpverlener in de gevangenis is ze zeer betrokken bij de gedetineerden. Dat wordt haar niet altijd in dank afgenomen.
Eva worstelt met haar ‘dikke, lompe’ lichaam, dat ze zelf weinig onder controle kan houden, waar occasionele dates op af knappen en waarmee ze steeds door haar moeder Jeanne brutaal mee geconfronteerd wordt. Terwijl de eenzaamheid weegt, blijft ze het luisterend oor voor Elsie, Lou, haar vader Jos en voor Casper. Tot ze zelf onderuit gaat, hetgeen niemand zag aankomen.

De confrontatie tussen de vijf personen creëert een spanningsveld dat naar een pijnlijke apotheose leidt.

De roman is geen juichende ode aan ‘de zevende hemel’. Er zijn ‘meer hemels’, meer manieren om het leven te leven, zoals Eva beweert, maar ook die tonen zich slechts enkele keren (geforceerd) positief. Toch heeft die roman mij geraakt, vanwege de diepgaande kijk in de evolutie van de 5 en de dynamisch beschreven interactie tussen hen. In dit debuut voel je al de therapeutische richting die Griet Op de Beeck in haar volgende romans uitging, en die eindigde in haar recente keuze ( en non-fictie verhaal) om voluit voor professioneel therapeute te gaan.

Vele hemels boven de zevende, dat trouwens geprezen, bekroond en verfilmd werd, krijgt een verdiende plaats in mijn boekenkast!

In boekenvriendschap, Jet