Realiteit in een sprookjeswereld

Zomeravonden nodigen uit om op het terras naar dat ene boek te grijpen. Om dat ene boek als het donker wordt, mee te nemen naar bed en te blijven lezen. En ’s morgens te denken: als het avond wordt en het huis weer rustig is, mag ik verder lezen. En om het na blz. 420 toe te klappen en even naar geen ander boek te grijpen.

Zo’n boek is. Oma heeft me gestuurd om te zeggen dat het haar spijt van Fredrik Backman.

De Zweedse Fredrik Backman debuteerde in 2012 (vertaling 2013) met de wereldwijde - en verfilmde- bestseller De man die Ove heet. Ondertussen schreef Backman acht romans/novellen, waarvan Oma heeft me gestuurd om te zeggen dat het haar spijt de derde is.

De zevenjarige Elsa, bijna acht, is ‘apart’, want heel pienter en wijs. Ze spiegelt zich aan Harry Potter- van wie ze alle boeken las en uit het hoofd kent, aan de X-men en aan Spiderman- die ze probleemloos citeert. Haar koesterboek is De gebroeders Leeuwenhart van Astrid Lindgren. Kennis vergaart ze op Wikipedia. Ze ergert zich aan de grammaticafouten van de volwassenen en met haar rode stift verbetert ze stiekem hun spelfouten. De pestkoppen op school blijft ze de baas door terug te vechten en keihard te leren lopen.

En toch is ze geen irritante nerd. Je kan niet anders dan sympathie voelen voor die heerlijke, spontane Elsa.

Thuis wacht haar beste en enige vriend, de al even aparte, excentrieke, gekke oma, Als chirurg redde zij ontelbare levens in crisisgebieden, waardoor ze haar eigen dochter, Elsa’s moeder, in de steek liet. Dat maakt ze goed door haar job als chirurg op te geven en een bijzonder hechte band met haar kleindochter op te bouwen. Ze kan in een ongeremde woede ontsteken als haar kleinkind belaagd wordt, of wanneer ze haar gelijk wil halen. Ze gooit bijvoorbeeld met een wereldbol naar de rector of rent naakt door de bagagecontrole wanneer Elsa haar knuffelleeuw voor drugscontrole moet afgeven.

Iedere avond vertelt oma Elsa sprookjes. Die spelen zich hoofdzakelijk af in Miama, eén van de zeven koninkrijken van Bijna-Wakkerland. Daar wonen de meest wonderbaarlijke wezens, engelen zowel als monsters. Elsa is er de dapperste ridder.

Wanneer oma sterft, laat ze Elsa een aantal brieven na die ze moet bezorgen aan alle mensen die ze ooit kwetste. Het is voor de nieuwsgierige Elsa de start van een groot avonturenverhaal, waarbij ze ontdekt waarvoor oma zich verontschuldigt, en waardoor ze zo de geschiedenis en de geheimen van de vreemde flatbewoners leert kennen.

De roman speelt zich af in ‘zo’n sprookjeswinter waarin het voortdurend leek te sneeuwen’. De realiteit om en rond de flat van Elsa en de andere bewoners, wisselt met de verhalen uit de sprookjeswereld. De sprookjes worden niet uitgebreid verteld, maar je hebt ze nodig om de groei van Elsa te volgen. Langzaamaan wordt het Elsa duidelijk dat die sprookjeswereld op de realiteit geënt is en dat in ieder sprookje een beetje waarheid zit.

Want, ’ze is echt geen stom kind hoor, die Elsa.’

Dit wonderlijke verhaal heeft verschillende lagen. Je leert er Elsa kennen in haar relatie tot oma, die haar soms ergert, soms boos maakt, maar die haar meetrekt in een wereld waarin ze zich kan wapenen tegen pestkoppen en het leven en mensen in al hun verscheidenheid leert kennen. Je ziet Elsa ook in haar relatie tot haar gescheiden ouders: haar nuchtere moeder en haar autistische vader, en hun nieuwe relaties.

Je leest hoe Elsa omgaat met verdriet als haar oma sterft, en hoe ze aankijkt tegen de geboorte van een broertje. En hoe de naam van dat broertje wonderen doet. .

Maar bovendien lees je dat hele verhaal in een sprankelende taal, vol onverwachte vergelijkingen, met verbazende wijsheden en formuleringen. Ik ben opgehouden met aanstrepen en noteren…

Wie het geduld opbrengt om zich ongeremd te laten meevoeren, wacht een fantastische, wonderlijk, inspirerende roman!

In boekenvriendschap, Jet